Гепатит жигарнинг яллиғланишидир. Уни одатда вирусли инфекция ёки юқумли булмаган агентлар (гиёҳванд моддалар, токсинлар, алкогол каби) келтириб чицаради. Гепатит вирусининг А, В, С, D ва Е турлари деб аталадиган 5 та асосий штамми мавжуд. Уларнинг барчаси жигар касалликларини келтириб чиқарсада, улар муҳим кўрсаткичлар бўйича, жумладан, ўтиш усуллари, касалликнинг оғирлиги, географик тарқалиши ва уларнинг олдини қандай қилиб олиш мумкинлигига қараб фарқланади. Гепатитнинг В ва С турлари сурункали касалликларга олиб келади ва биргаликда жигар циррози, жигар функциясининг йўқотилиши, жигар саратони ва вирусли гепатит билан боғлиқ улимнинг энг кенг тарқалган сабабидир.
2022 йилда В гепатити ва С гепатити биргаликда 1,3 миллион кишининг ўлимига сабаб булди. 304 миллионга яқин одам сурункали вирусли гепатит инфекцияси билан яшайди. Х,ар куни 3500 киши В ва С гепатити инфекциясидан вафот этади. Бу хдр 30 сонияда гепатитдан бир улим демакдир. Ҳар куни 6000 дан ортиқ одам вирусли гепатитни юқтиради.
В гепатити билан касалланган 220 миллионга яқин одамга ташҳис кўйилмаган, С гепатити билан касалланган деярли 36 миллионга яқин одамга ҳам ташҳис кўйилмаган. |
|
Кўпгина аломатлар фақат касалликнинг кечки босқичида пайдо бўлади, бунда кўпчилик одамларда В ёки С гепатити борлиги уларда жиддий жигар касаллиги ёки саратон ривожланганидагина аниқланади. Ҳатто ташҳис кўйилгандан кейин ҳам гепатит билан яшаётган одамларни даволаш ва парвариш қилишнинг қамрови хайратланарли даражада паст. В ва С гепатити билан касалланган 304 миллион кишидан атиги 7 миллиони В гепатити ва 12, 5 миллиони С гепатитидан даволанади.
Гепатитни бартараф этиш ва ЖССТнинг бу йўналишдаги 2030 йилга қадар улкан мақсадларига эришиш учун вирусли гепатитни даволашнинг соддалаштирилган хизматлари қуйидагиларни таъминлаши керак:
фойдалана олишлари керак;
Аммо ЖССТда сурункали вирусли гепатитни ташхислаш, даволаш ва унинг олдини олиш бўйича йўл-йўриқ ва воситалар мавжуд булса-да, дунё бўйлаб жуда куп холларда аҳоли бу хизматлардан фойдаланиш имкониятига эга эмас ва улар баъзан фақат марказлаштирилган ёки ихтисослаштирилган шифохоналарда мавжуд.
|
|
олиши мумкин бўлса-да, 2022 йилда чақалоқларнинг атиги 45 фоизи туғилгандан кейин 24 соат ичида В гепатитига қарши вакцинани олган. • Вирусли гепатитга қарши ҳамёнбоп женерик дори воситаларнинг мавжудлигига қарамай, жуда кўп мамлакатлар ҳали ҳам улар учун ортиқча пул тўламокдалар. Масалан, С гепатитини даволаш учун ишлатиладиган дорилар (женерик софосбувир ва даклатасвир) 12 ҳдфталик курс учун 60 АҚШ доллари туради, аммо мамлакатлар 33 АҚШ1 - долларидан то 10 000 АҚШ доллари орасида тўлайдилар. |
|
Гепатитдан холи дунёни яратиш учун ҳаракат ҳилиш ваҳти келди. |
|
Энди гепатитдан холи дунёни яратиш ва 2030 йилга мўлжалланган мақсадларимизга эришиш учун тестларни ўтказиш, даволаш ва эмлашга устувор аҳамият берадиган вақт келди. Асосий ҳаракатларга қуйидагилар киради:
воситаларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш;
профилактика ишларини кучайтириш;
номарказлаштириш;
хизматлари ва зарарни камайтириш дастурлари билан бирлаштириш, керак булган ҳолларда янада қулайроқ ва кенг камровли ёрдамни таклиф қилиш;
|