post image

ЖССТ: Гепатит ҳақида асосий маълумот

  1. Биз тирик бўлишимиз учун жигар ҳар куни 500 дан ортиқ хаётий функцияни бажаради, шунинг учун вирусли гепатитни текшириш, даволаш ва унинг олдини олиш жуда муҳимдир.

Гепатит жигарнинг яллиғланишидир. Уни одатда вирусли инфекция ёки юқумли булмаган агентлар (гиёҳванд моддалар, токсинлар, алкогол каби) келтириб чицаради.

Гепатит вирусининг А, В, С, D ва Е турлари деб аталадиган 5 та асосий штамми мавжуд. Уларнинг барчаси жигар касалликларини келтириб чиқарсада, улар муҳим кўрсаткичлар бўйича, жумладан, ўтиш усуллари, касалликнинг оғирлиги, географик тарқалиши ва уларнинг олдини қандай қилиб олиш мумкинлигига қараб фарқланади.

Гепатитнинг В ва С турлари сурункали касалликларга олиб келади ва биргаликда жигар циррози, жигар функциясининг йўқотилиши, жигар саратони ва вирусли гепатит билан боғлиқ улимнинг энг кенг тарқалган сабабидир.

  1. Вирусли гепатит билан боғлиқ сабаблардан ўлим купаймовда.

2022 йилда В гепатити ва С гепатити биргаликда 1,3 миллион кишининг

ўлимига сабаб булди.

304 миллионга яқин одам сурункали вирусли гепатит инфекцияси билан яшайди.

Х,ар куни 3500 киши В ва С гепатити инфекциясидан вафот этади. Бу хдр 30 сонияда гепатитдан бир улим демакдир.

Ҳар куни 6000 дан ортиқ одам вирусли гепатитни юқтиради.

  1. Дунё миқёсида гепатит ташҳиси қўйилган ва даволанмаётган жуда куп одамлар бор.

В гепатити билан касалланган 220 миллионга яқин одамга ташҳис кўйилмаган, С гепатити билан касалланган деярли 36 миллионга яқин одамга ҳам ташҳис кўйилмаган.

 

 

Кўпгина аломатлар фақат касалликнинг кечки босқичида пайдо бўлади, бунда кўпчилик одамларда В ёки С гепатити борлиги уларда жиддий жигар касаллиги ёки саратон ривожланганидагина аниқланади.

Ҳатто ташҳис кўйилгандан кейин ҳам гепатит билан яшаётган одамларни даволаш ва парвариш қилишнинг қамрови хайратланарли даражада паст.

В ва С гепатити билан касалланган 304 миллион кишидан атиги 7 миллиони В гепатити ва 12, 5 миллиони С гепатитидан даволанади.

  1. Кўплаб гепатит инфекциялари ва ўлимларнинг олдини олиш мумкин.

Гепатитни бартараф этиш ва ЖССТнинг бу йўналишдаги 2030 йилга қадар улкан мақсадларига эришиш учун вирусли гепатитни даволашнинг соддалаштирилган хизматлари қуйидагиларни таъминлаши керак:

  • сурункали В гепатити билан яшаётган барча ҳомиладор аёллар даволаниш имкониятига эга бўлиши керак ва уларнинг чақалоқлари инфекциянинг олдини олиш учун туғилганда В гепатитига қарши вакциналардан

фойдалана олишлари керак;

  • В гепатити ва / ёки С гепатити билан яшаётган одамларнинг 90 фоизига ташҳис кўйилиши керак; ва
  • ташхис кўйилган одамларнинг 80 фоизи С гепатитидан шифо топиши ёки В гепатитини даволаш дастурида иштирок этишнинг янги кенгайтирилган мезонларига мувофиқ даволаниши крак.

Аммо ЖССТда сурункали вирусли гепатитни ташхислаш, даволаш ва унинг

олдини олиш бўйича йўл-йўриқ ва воситалар мавжуд булса-да, дунё бўйлаб жуда куп холларда аҳоли бу хизматлардан фойдаланиш имкониятига эга эмас ва улар баъзан фақат марказлаштирилган ёки ихтисослаштирилган шифохоналарда

мавжуд.

  • Вирусли гепатит учун тезкор диагностика тестлари нархи 2 АҚШ долларидан камроқ, аммо куп одамлар халигача тест учун шахсий маблағларини тўлайди.
  • Вақтида тест ўтказишни рағбатлантириш ва бунинг стигма ва камситишларга олиб келмаслиги учун энди С гепатитига мустақил тест ўтказиш варианти ва ЖССТнинг техник талабларга жавоб берадиган олдиндан баҳоланган тестини ўтказиш имконияти мавжуд

(https://www.who.int/ru/news/item/10-07-2024-who-prequalifies-the-first-self-test-for-hepatitis-c-virus)

  • В гепатитига қарши вакцинани ўз вакдида қабул қилинган дозаси чақалоқларнинг кейинги ҳаётида жигар саратони ривожланишининг олдини
 

 

       олиши мумкин бўлса-да, 2022 йилда чақалоқларнинг атиги 45 фоизи

туғилгандан кейин 24 соат ичида В гепатитига қарши вакцинани олган.

•   Вирусли гепатитга қарши ҳамёнбоп женерик дори воситаларнинг мавжудлигига қарамай, жуда кўп мамлакатлар ҳали ҳам улар учун ортиқча пул тўламокдалар. Масалан, С гепатитини даволаш учун ишлатиладиган дорилар (женерик софосбувир ва даклатасвир) 12 ҳдфталик курс учун 60 АҚШ доллари туради, аммо мамлакатлар 33 АҚШ1 - долларидан то 10 000 АҚШ доллари орасида тўлайдилар.

 

 

Гепатитдан холи дунёни яратиш учун ҳаракат ҳилиш ваҳти келди.

 

 

Энди гепатитдан холи дунёни яратиш ва 2030 йилга мўлжалланган мақсадларимизга эришиш учун тестларни ўтказиш, даволаш ва эмлашга устувор аҳамият берадиган вақт келди. Асосий ҳаракатларга қуйидагилар киради:

  • купроқ одамлар ўзларига керакли даволанишни олиш имкониятига эга бўлишларини таъминлаш учун тестларни ўтказиш ва диагностика

воситаларидан фойдаланиш имкониятларини кенгайтириш;

  • эмлаш, хавфсиз инфекция ва инъекция амалиёти ва таълим орқали гепатитнинг олдини олиш бўйича бирламчи тиббий-санитария ёрдами

профилактика ишларини кучайтириш;

  • турар жойидаги аҳолига қаратилган хизматлардан фойдаланган ҳолда беморларга ёрдамни яқинлаштириш учун гепатитни даволашни

номарказлаштириш;

  • гепатитни даволашни мавжуд соғлицни сақлаш хизматларига интеграциялаш, гепатитни даволашни бирламчи тиббий ёрдам, ОИВ

хизматлари ва зарарни камайтириш дастурлари билан бирлаштириш, керак булган ҳолларда янада қулайроқ ва кенг камровли ёрдамни таклиф қилиш;

  • вирусли гепатитдан азият чеккан аҳоли ва фуқаролик жамиятини жалб қилиш, вирусли гепатит билан касалланган одамларнинг билимлари ва тажрибалари профилактика ва даволаш ишларининг марказида бўлишини таъминлаш; ва
  • гепатитни йўк; қилиш дастурларини кўллаб-кувватлаш ва сақлаб туриш мақсадида янги молиялаштириш йўлларини таъминлаш учун маҳаллий ёки инновацион молиялаштиришни сафарбар қилиш.